انواع لباس محلی ایران از شمال تا جنوب کشور

زیباترین لباس محلی ایران عنوانی نیست که تنها به یک شهر یا قوم تعلق گیرد، بلکه پوشش سنتی تمام مردمان این کشور، لایق آن است. لباس های زیبای محلی، دریچه ای برای لمس فرهنگ و تمدن زیبای هر قوم است.

انواع  لباس اقوام ایرانی را در فیلم ها و تصویرهای مختلف می بینیم و از زیبایی آن ها لذت می بریم. با این حال تنها تعداد بسیاری کمی با آن ها آشنایی کامل دارند و می توانند لباس هر قوم را از دیگری تمایز دهند. در ادامه به تفکیک پوشش اقوام شمال تا جنوب کشور را توضیح داده ایم.

مشاهده محصولات >

پوشش اقوام مرکز و غرب ایران

اقوام آذری، کرد و لر ایرانی در سرتاسر ایران پراکنده اند ولی تمرکز ما در معرفی پوشش آن ها محدود به استان های غرب کشور بوده است. برای لباس کردی پوشش مردم کردستان را زیر نظر گرفتیم و معرفی کرمانچ های شمال خراسان را به مجالی دیگر سپردیم. در پوشش آذری مردمان آذربایجان شرقی، غربی و تبریز را مد نظر داشتیم و منظورمان از شهرهای مرکزی بعضی مناطق معروف مثل شهر ابیانه در اصفهان بوده است که دقیقا در مرکز کشور قرار دارد.

۱. لباس آذری

یکی از رنگارنگ ترین و زیباترین انواع لباس محلی ایران، به آذری زبان های کشورمان تعلق دارد. مردم استان های آذربایجان شرقی و غربی و شهرهایی مانند تبریز، ارومیه و اردبیل، افرادی هستند که می توانید این پوشش زیبا را در جشن ها و مراسم های سنتی  آن ها ببینید.

در استان آذربایجان افراد با قومیت های مختلفی زندگی می کنند. به همین دلیل لباس های محلی آذری تنوعی را به رخ می کشند که ریشه در تمایز قوم ها دارد.

افراد بسته به توانایی مالی خود از پارچه های متفاوتی برای تهیه لباس هایشان استفاده می کنند. اما به طور کلی به دلیل آب و هوای سرد منطقه، لباس زنان از جنس ابریشم و ترمه بوده و لباس آقایان از جنس پشمی است. پولک ها و سکه های تزئینی لباس ها از دیگر مواردی بودند که سطح مالی افراد را در گذشته مشخص می کردند.

لباس زنانه آذری

پوشش زیبای زنان این منطقه را سه بخش سرپوش، تن پوش و پاپوش تکمیل می کنند که هرکدام شامل تکه های مختلفی است که در ادامه معرفی می کنیم.

• آلارچاشاب: چادر رنگی زنان آذری آلارچاشاب است.
• برک: برک کلاه های مخصوص آذری است که به دو شکل ساده و هم با تزئینات مختلف وجود دارد.
• کوینک: کوینک نوعی لباس محلی ایران و پیراهنی بلند و گشاد با یقه گرد است.
• جبکن: روی کوینک نوعی لباس مخملی یا ابریشمی می پوشند که به آن جبکن می گویند.
• دُن: لباس دون نوعی پیراهن است.
• تومان: به دامن های بلند آذری تومان می گویند.
• شلته: شلته یا دیزلیک نوعی دامن کوتاه است.
• جلیقا: جلیقه در واقع چیزی شبیه جلیقه های مرسوم است.
• یل: یل نوعی کت از جنس مخمل و ترمه است.
• خود: کتی معمولی است که استفاده روزمره دارد.
• گالش: به نوعی کفش بدون پاشنه، گالش می گویند.
• قوندار: قوندار نوعی کفش چرمی است.
• قیرمیزی باشماق: قیرمیزی باشماق پاپوشی شبیه به دمپایی است.
• تک گون: به کفش هایی که در مراسم های جشن و عروسی می پوشند، تک گون می گویند.

لباس مردانه آذری

مانند لباس اقوام دیگر ایران، پوشش مردانه آذری از نوع زنانه آن ساده تر است. این پوشش در عین سادگی، زیبایی چشم نوازی دارد. دلیل آن هم تزئینات خاصی است که آن ها را با دست روی لباس ها پیاده می کنند.

لباس مردانه آذری نیز مانند پوشش زنانه آن از بخش ها و تکه های مختلفی تشکیل شده است.

• کوینک: اصلی ترین بخش لباس مردانه آذری، پیراهن سفید و بلندی است که به آن کوینک می گویند. این لباس آستین هایی بلندی دارد که باعث شده است به لباس های زمان قاجار شباهت پیدا کند.
• یون بورک: به کلاه های مردانه گرد آذری یون بورک می گویند. این کلاه ها معمولا از جنس پشم بز و گوسفند هستند.
• آرخالیق: آرخالیق نوعی کت بلند است.
• چاروق: چاروق نوعی کفش چرمی آذری است که بندهای آن را باید به دور ساق پایتان بپیچید.

۲. لباس کردی

یکی از قدیمی ترین و با اصالت ترین لباس اقوام ایرانی، متعلق به مردم کردستان است. مردم خون گرم و مهربان کرد، با توجه به زبان، آداب و رسوم، فرهنگ و لباس خود به راحتی قابل شناسایی هستند.

قدمت لباس های این قوم را با نگاهی به کتیبه های بر جا مانده از دوران هخامنشی می توان متوجه شد. مردانی را می توانید در حجاری های ورودی کاخ آپادانا ببینید که پوششی شبیه به مردان کرد دارند. از زمان قاجار نیز با تنوع یافتن پارچه ها، لباس های کردی زیبایی و تکامل بیشتری یافته اند.

زنان و مردان کرد لباس های زیبا و خاصی می پوشند که آن ها را از مردم سرتاسر ایران متمایز می کند. در ادامه به بررسی بیشتر پوشش آنان می پردازیم.

لباس زنانه کردی

باورها و فرهنگ مردم، چیزهایی هستند که به طراحی لباس مردم یک منطقه سمت و سو می دهند. به همین دلیل است که بسیاری از جامعه شناسان برای مطالعه درباره فرهنگ یک ملت، درباره لباس هایشان مطالعه می کنند. بررسی لباس زنان کرد نیز اطلاعات کاملی از طبقه بندی های اجتماعی آنان به شما می دهد.

توجه به چهار ویژگی زیر در لباس زنان این ناحیه، اجازه می دهد از طبقه اجتماعی آنان و سطح مالی خانواده شان با خبر شوید:

• رنگ لباس
• شکل لباس
• جنس پارچه لباس
• زیور آلات به کار رفته در لباس

به طور کلی در دوخت لباس کردی زنانه، از پارچه هایی از جنس حریر، تور، مخمل و ساتن استفاده می کنند. چیزی که آن ها را تبدیل به یکی از زیباترین انواع لباس محلی ایران می کند، پولک دوزی، سرمه دوزی، سنگ دوزی، ملیله دوزی و منجق دوزی روی آن ها است. توصیه می شود مقاله علمی_پژوهشی «تغییر پوشش محلی زنان کُرد شهر پاوه» را در خصوص طرح های جدید لباس ترکی مطالعه کنید.

زنان کرد برای مجالس مختلف و استفاده روزمره از لباس های گوناگونی استفاده می کنند که هرکدام با یکدیگر تفاوت های بسیاری دارند. پوشش این افراد را تکه های مختلفی تشکیل می دهند که هرکدام را در زیر آورده ایم:

• کلاوفس: کلاوفس نوعی کلاه دست دوز کردی است که تنها قسمت فوقانی سر را پوشش می دهد. حاشیه های آن را نیز با مهره و منجوق نواردوزی می کنند.
• کلاوزر: کلاوزر نوع دیگری از کلاه است که عروس ها و جوان ترها از آن به علت تزئینات بیشتری که دارد، استفاده می کنند.

• لچک: لچک روسری نازک و سه گوشی است که آن را با سنجاق به کلاه وصل می کنند.
• ره شتی: ره شتی روسری بلند و دومتری با راه راه های قرمز روشن و تیره است.
• هه ورتی: هه ورتی یا کلاتی روسری چهارگوش ابریشمی با رنگ های قرمز و سفید است.
• کراس: کراس پیراهنی بلند و گشاد با آستین های بلند و یقه گرد است.
• سوخمه: سوخمه یک لباس محلی ایران و نیم تنه ای مخملی و بدون آستین با انواع تزئینات است.
• سلته: سلته نیم تنه ای مخملی برای پوشیدن روی سوخمه و کراس در زمستان است.
• کوا: کوا یک پیراهن بلند و جلوباز مخملی با چاک هایی بلند در طرفین است.
• شووال: شووال شلوار کردی گشاد و از جنس نخ است که مردم این قوم در زمان زمستان یا برای کشاورزی و کار می پوشند.

لباس مردانه کردی

لباس محلی زنانه و مردانه کردی باهم شباهت هایی دارند اما پوشش مردان بسیار ساده تر است. معمولا لباس های آنان گشاد و راحت است تا بتوانند در کوه ها تردد کنند و جنس و رنگ آن ها نیز تنوع خاص ندارد.

• کراس: کراس پیراهنی بلند و گشاد است که آستین هایی بلند و یقه ای گرد دارد.
• پاتول: پاتول نوعی شلوار گشاد با پارچه های تنگ است.
• کوا: به بالاتنه های کردی کوا می گویند. این پوشش انواع مختلفی دارد که بوکانی یکی از آن ها است.
• چوغه: چوغه نیم تنه ای از جنس پنبه یا پشم است.
• سورانی: سورانی پارچه ای بلند و مثلثی در سر آستین های پیراهن های مردانه است.
• پیچ: پیچ دستمالی سیاه و سفید و دست دوز است که مردان از آن برای شل نشدن کلاهشان استفاده می کنند.
• کلاش: اگر به خرید کفش مردانه قوم کرد علاقه دارید، باید بگوییم اسم آن کلاش است و با دست دوخته می شود.

از طرفی انواع «لباس محلی زنانه» و مردانه ایرانی، هرکدام زیبایی و فلسفه خودشان را دارند. ما در این مطلب قصد داریم به همراه شما دنیای پوشش هر قوم ایرانی را کشف کنیم. پس تا انتها همراهمان بمانید.

۳. لباس لری

اهالی لرستان، کهگیلویه و بویر احمد، کوهرنگ، ایلام و چهار محال و بختیاری، یکی از زیباترین انواع لباس محلی ایران را نه تنها در سطح کشور، بلکه در سطح بین المللی دارند.

لباس محلی لری نیز مانند لباس دیگر اقوام، می تواند سطح طبقه اجتماعی و مالی مردم این منطقه را به خوبی مشخص کند. جنس پارچه لباس و تزئینات آن به ویژه روی این موضوع تاثیر می گذارد.

زنان و مردان لر، بسته به مناسب ها لباس های مختلفی می پوشند. سطح تزئینات پوشش و رنگ آن، برای هر مراسمی متفاوت است. جوانان لر نیز مانند اقوام دیگر، نسبت به افراد با سن بالاتر رنگ های شادتری را می پوشند.

لباس زنانه لری

زنان و دختران لر، یکی از شادترین ها در میان اقوام ایرانی هستند. این ویژگی را حتی در زیبایی و شادابی لباس هایشان می توانید ببینید. بخش ها و تکه های مختلف با هنرمندی کنار هم می آیند و در نتیجه آن لباس زنان لر جلوه پیدا می کند. در زیر به معرفی هر بخش از پوشش آنان می پردازیم.

• کراس: بخش اصلی لباس زنان لر را کراس یا جومه که پیراهن بلندی است، تشکیل می دهد. این پیراهن گلدار است و برش های ساده ای در کناره های خود دارد.
• جلیقه: زنان لر روی لباس های خود جلیقه ای مخملی را که با سکه تزئین شده است، می پوشند.
• کلنجه: زنان این قوم روی پیراهن هایشان نیم تنه ای مخملی و نواردوزی شده می پوشند که به آن کلنجه می گویند.
• یال: زنان در جشن ها و مراسم هایی که برای شادی برپا می کنند، یک کت مخملی می پوشند.
•  شاوال: زنان لر شلوار گشادی می پوشند که دو قسمتی و دو رنگ است.
• سرون: به انواع سربندهای زنان لر، سرون می گویند که انواع مختلفی دارد. به سرون روزهای عادی، تره می گویند و سرون ابریشمی که روی آن بته جقه و نقوش اسلیمی وجود دارد، نام می گیرد. گلونی رنگی است و افراد بیشتر آن را به عنوان یکی از لباس های محفلی در جشن ها و عروسی ها سر می کنند.

لباس مردانه لری

در میان «لباس اقوام» ایرانی، پوشش مردان لر یکی از بااصالت ترین لباس ها است. لباس مردان لر با طرح و رنگ منحصر به فردش و قدمت و تاریخچه ای که دارد، فرهنگ و غیرت مردم این منطقه و حتی سراسر ایران را به خوبی نشان می دهد.

این پوشش زیبا از بخش ها و لباس های زیبایی تشکیل شده است که در کنار یکدیگر، به لباس مردان لر اصالت می بخشند. با هرکدام از این لباس ها در زیر آشنا می شویم.

• کلاه: مردان لر سر خود را با کلاهی نمدی که دایره ای شکل است، پوشش می دهند.
• پیراهن: بخش جدانشدنی پوشش این افراد پیراهنی ساده بوده که عموما سفید رنگ است.
• شلوار: شلوار مردان لر، گشاد بوده و دمپای آن تنگ است. رنگ این لباس اکثرا تیره است.
• ستره: به قبای لری که بلند و جلو باز است، ستره می گویند. این لباس محلی ایران را با کمک یک شال کم عرض و طویل سفت می کنند.
• چوقا: زنان لر بالاپوشی را با عنوان چوقا از پشم گوسفند برای مردان خود می بافند. چوقا در زمستان آن ها را از سرما حفاظت می کند و در تابستان خنکشان نگه می دارد.
• طرح چوقا از ساختمان های دوره هخامنشیان الهام گرفته شده  است. این بالاپوش رنگ سفید و طرح هایی شبیه به ستون روی خود دارد. این لباس پوشش نهایی مردان است که آن را روی دیگر لباس های خود می پوشند.
• گیوه: مردان لر پوشش خود را با انواع مدل های گیوه، به عنوان یکی از کفش های ایرانی، تکمیل می کنند.

۴. لباس ابیانه

روستای سرخ ابیانه، یکی از نام آشناترین و محبوب ترین روستاها در سرتاسر ایران است. کمتر کسی را پیدا می کنید که به ابیانه سفر کرده و با لباس های محلی آن جا عکسی یادگاری نگرفته باشد.

در ابیانه افراد زیادی را با لباس محلی پیدا می کنید. زیرا یکی از معدود بخش های ایران است که مردم آن همچنان فرهنگ خود را حفظ کردند.

ابیانه علاوه بر این که یکی از زیباترین انواع لباس محلی ایران را به مردم خود پیشکش کرده است، شادابی و طراوت رنگ های روشن را به آن ها بخشیده است. زیرا در فرهنگ این مردم حتی برای مراسم عزا، لباس تیره جایی ندارد.

در ادامه لباس های زنانه و مردانه زیبای این شهر را به شما معرفی می کنیم.

لباس زنانه ابیانه

بدون تردید اولین چیزی که با فکر کردن به لباس زنان ابیانه به ذهن شما می رسد، روسری های سفید و گل دار آن ها است. اما لباس محلی این افراد تنها در روسری آن ها خلاصه نمی شود و جای بیشتری برای بحث کردن دارد.

• پیراهن: پیراهن زنان ابیانه یقه گرد و گشاد بوده و قد آن ها تا بالای زانو است. چیزی که لباس  آن ها را زیبا و شکیل می کند، تزئینات سوزن دوزی شده آن ها و یراق های از جنس نقره شان است.
• شلیته: شلیته یک دامن بلند و پرچین است.
• یل: مردم این منطقه روی لباس هایشان کت بلندی از جنس ترمه یا پارچه تافته به نام یل می پوشند و روی آن را با نواردوزی تزئین می کنند.
• چارقد: چارقد نوعی روسری مربعی شکل سفید به ابعاد ۱.۵ متر است. روی این روسری گل های زیبای رنگی به چشم می خورد.
• چادرشب: یکی از مهم ترین بخش های لباس زنانه ابیانه، چادر شب آن است. زنان این روستا آن را با دست و از پاچه ابریشمی می بافند. زنان مجرد از چادرشب های زرد و زنان متاهل از چادرشب های قرمز رنگ استفاده می کنند.
• شلیطه: شلیطه نوعی شلوار پرچین است که از کمر تا زانوی زنان را به زیبایی می پوشاند. تزئینات این شلوار با یراق هایی از جنس نقره است.
• آرخالق: آرخالق یا کرتی نوعی نیم تنه مخملی است که آن را در زمستان علاوه بر لباس های دیگر می پوشند.

لباس مردانه ابیانه

لباس اقوام مختلف ابیانه از زمان حکومت صفویان بر ایران یکسان مانده است. تنها بخش متغیر در پوشش آنان، آیتم های مختلفی است که بسته به سردی یا گرمی هوا تغییر می کنند.

• پیراهن: مردان ابیانه پیراهن های سنتی مختلفی دارند که آن ها را با توجه به فصول و مناسبت های مختلف می پوشند.
• شلوار: شلوار سنتی آن ها گشاد و سیاه است و در قسمت پاچه گلدوزی دارد. این تزئینات برای متاهل ها به صورت یک خط صاف بوده و برای مجردها به شکل لوزی است.
• شال: مردان این قوم نیز مانند دیگر اقوام کمر خود را با شال دستبافت زنان روستا می بندند.
• عرقچین تار: عرقچین تار نوعی عرقچین ابریشمی رنگارنگ و زیبا است که مردان به سر خود می بندند.
• کلاه: مردان ابیانه نیز کلاه های مختلفی استفاده می کنند. کلاه نمدی و کلاه کله قندی نمونه هایی از آن ها است. جلیقه، قبا، کلاه پشمی و گیوه از دیگر اجزایی هستند که این لباس مردانه را تشکیل می دهند. البته مردان ابیانه شالی را که توسط زنان روستا بافته می شود، به کمر می بندند.

لباس اقوام جنوبی کشور

سخنمان را با اقوام غیور و ساحل نشینان جنوب کشور ادامه می دهیم. مردمانی سوخته از آفتاب دریای عمان و خلیج فارس؛ بندرنشینانی از جنس سخت کوشی و چشم به راه روزیِ دریا. لباس مردان این قوم عموما پوشیده و راحت و خانم هایشان با روبنده همراه است. در ادامه مفصل تر توضیح خواهیم داد.

۱. لباس محلی بلوچی

بدون شک یکی از زیباترین انواع لباس محلی ایران، متعلق به قوم بلوچ است. انواع لباس بلوچی و پارچه های آن ها به قدری چشم نواز هستند که بدون توجه به قومیت، در سرتاسر کشور محبوبیت بالایی دارند.

آن دسته از لباس این اقوام را که با مدل های سوزن دوزی زیبایشان می شناسیم، از جنوب شرقی ایران می آیند؛ از استان بی نظیر سیستان و بلوچستان.

با این میزان از چشم نوازی بیش از حد لباس زنانه و مردانه بلوچی، هزینه بالای آن دور از انتظار نیست. این لباس ها در میان پوشش های محلی مردم ایران، در ابتدای صف ارزش بالا ایستاده اند. قیمت زیاد آن ها، به علت هنر دست زنان و مردان هنرمند این خطه است.

بلوچستان یک استان متشکل از شهرهای مختلف است و در آن قوم های متعددی زندگی می کنند. به همین دلیل در عین شباهت ظاهری لباس تمام اقوام بلوچ، آن ها با توجه به شهر، منطقه یا طایفه شان با یکدیگر متفاوت هستند.

زنان و مردان بلوچ هرکدام لباس منحصر به فردی دارند که در ادامه با هرکدام بیشتر آشنا می شویم:

لباس محلی زنانه بلوچ

در بین سایر انواع لباس محلی ایران، لباس زنان در این منطقه از تکه های متعددی تشکیل شده است که هرکدام پازل زیبایی پوشش این افراد را تکمیل می کنند.

• پاجامگ: زنان بلوچ نوعی شلوار گشاد و چین دار می پوشند که به آن پاجامگ می گویند.
• تکو: به چارقد یا روسری زنان بلوچ تکو می گویند.
• سریگ: استفاده از نوع دیگری از روسری نیز در میان زنان رواج دارد که از چارقد بزرگتر است و به آن سریگ می گویند.
• دولاق: زنان این قوم آن ها از نوعی چادر استفاده می کنند که به دولاق معروف است.
• تمبو: تمبو نوعی دامن گشاد است.
• مودیگ: زنان از مودینگ برای بافتن موهایشان استفاده می کنند. شکل این شی به صورت استوانه یا خمره است که طرح های مختلفی مانند ماه، ستاره و غیره دارد. یک سربند و پیراهن بلند چاک دار نیز از دیگر اجزای کامل کننده پوشش زنان بلوچ هستند.

زیباترین لباس ایران را در این منطقه می توانید پیدا کنید که برای تمام افراد از هر سنی، با رنگ های شادی دوخته می شود. لباس های بلوچی با رنگ های روشن انتخاب زنان جوان هستند و انواع به رنگ های تیره تر را معمولا افراد سن بالاتر می پوشند.

زنان خوش ذوق این قوم، پوشش بی نظیرشان را با اکسسوری های خاص خودشان تکمیل می کنند. دستبندها و گردنبندهای متفاوتشان، نمونه ای از هنر سوزن دوزی آنان هستند.

لباس محلی مردان بلوچ

لباس زنانه بلوچ را دنیایی از رنگ و تنوع در بر گرفته است اما در مقابل، لباس های مردانه  آن ها با سادگی گره خوردند. معمولا پوشش این مردان را لباسی سفید، شلواری گشاد، پیراهنی بلند و عرق چین و عمامه تشکیل می دهد.

• پاک: پاک نوعی عمامه گرد است که مردان به دور سر خود می بندند.
• کلاه سوپی: کلاه سوپی به  نوعی از عرق چین مخصوص بلوچستان می گویند.
• پاجامگ: مردان بلوچ نیز مانند زنان نوعی شلوار گشاد و چین دار به نام پاجامگ می پوشند.
• چامگ: چامگ نوعی لباس محلی ایران و یک پیراهن مردانه گشاد است.
• سرین بند: مردان بلوچ به  جای کمربندهای چرمی رایج از نوع پارچه ای آن استفاده می کنند که به سرین بند معروف است.
• کوش: کفش چرمی مردان بلوچ کوش نام دارد.

۲. لباس مردم هرمزگان

بدون شک رنگارنگ ترین و زیباترین لباس محلی ایران را زنان زیبای جنوب کشور می پوشند. مردم استان هرمزگان از بندر عباس، قشم، هرمز و کیش با تاریخچه پربار خود نقش پررنگی در فرهنگ مردم کشورمان دارند.

آب و هوای گرم و مرطوب جنوب کشور، روی فرهنگ لباس پوشیدن مردمان آن دیار نیز اثر گذاشته است. به همین دلیل پوشش افراد در آن مناطق سبک و راحت بوده و رنگ آن ها نیز روشن است. آبی، بنفش، صورتی و سبز محبوب ترین رنگ ها برای آنان است.

در جنوب کشور اقوام مختلفی از فارس، عرب و بلوچ زندگی می کنند. بنابراین بسیاری از تزئینات به کار رفته در لباس افراد، الهام گرفته از کشورهای عربی و هندوستان است.

لباس زنانه بندری

زنان بندر زیباترین و پرتزئینات ترین لباس های ایران را برای مهمانی ها و مصارف روزمره خود می پوشند. چیزی که لباس های آنان را برای مهمانی و روزمره متمایز می کند، جنس پارچه است.

آنان از پارچه  های تترون و خنک برای لباس های روزمره و از پارچه های زربافت گران بها برای لباس های مهمانی استفاده می کنند. علاوه بر این نوع تزئینات لباس تعیین می کند که برای چه کاربری مناسب تر است.

• پیراهن: اصلی ترین بخش لباس های زنان بندری، پیراهنشان است. آن ها پیراهن های مختلف کوتاه یا بلندی را می پوشند که کندوره، گون، اشکم، نشته، آستین فراخ، کلوش، عجمی، چینی، گشاد عربی و ساده شلالی نمونه هایی از آن ها هستند.
• شلوار: بعد از پیراهن، چیزی که در لباس محلی زنانه بندری به چشم می آید شلوارهای زیبا و رنگارنگ آنان است. این شلوارها از مچ تا زانو تنگ بوده و از زانو به بالا گشاد هستند.
• ارزش یک شلوار از تزئینات آن نمایان است. زمان دوخت شلوارها استفاده از هنرهایی مانند حاشیه دوزی، گلابتون دوزی و پولک دوزی، قیمت آن ها را افزایش می دهد.
• شلوارها جنس های مختلفی دارند که هرکدام را با توجه به کاربرد خود انتخاب می کنند. تترون، پوپلین، چیت، اطلس و ساتن از پارچه های مناسب برای این کار هستند.
• چادر: تمام تصورات خود را هنگام شنیدن نام چادر بندری فراموش کنید. این چادر بسیار متفاوت تر و چشم نوازتر از چیزهایی است که به شما گفته اند. چادر آنان مانند لباس هایشان رنگی است و مدل استفاده از آن ها نیز با چادرهای معمولی فرق دارد.
• برقع: محبوب ترین اکسسوری زنان بندر برای دختران و زنان در سرتاسر ایران، برقع های زیبا و رنگی آنان است. از آن علاوه بر کاربرد تزئینی و زیبایی، به عنوان حجاب و پوشش هم استفاده می کنند. برقع می تواند از چشمان زنان در برابر تابش نور آفتاب نیز محافظت کند.
• زنان مجرد از برقع های کوچک با تزئینات کمتر استفاده می کنند اما زنان متاهل انواع بزرگتر و پرکارتر را روی چشمان خود می گذارند.
• اورنی: اورنی نوعی روسری حریر رنگی است که زنان بندری از آن استفاده می کنند.

لباس محلی مردانه هرمزگان

اگر در جنوب کشورمان برای خرید لباس مردانه به بازار بروید، متوجه خواهید شد پوشش مردم بندر نسبت به هر قوم دیگر ایرانی سادگی بیشتر دارد. دلیل آن هم مشخص است. برای مثال هوای گرم آن جا مانع می شود که افراد لباس های مختلفی را برای رسیدن به یک پوشش پرکار روی یکدیگر بپوشند.

درصد بالای قوم عرب آن مناطق نیز دلیل دیگری است که لباس های آنان از سادگی پوشش مردان کشورهای عربی تاثیر گرفته باشد. اصلی ترین و در بیشتر مواقع تنهاترین پوشش مردان عرب، پیراهن آنان است.

اما ممکن است بسته به موقعیت و وضعیت آب و هوا از آیتم های دیگری مانند کلاه، لنگ، دستمال، پیجامه، کت، قبا، دگله، پالتو و غیره نیز استفاده کنند.

• کندوره: کندوره در واقع همان پیراهن های سفید و بلند مردم این منطقه است که ضخامت آن با توجه به وضعیت آب و هوا تغییر می کند. همچنین کندوره هایشان بسته به مراسم هایی که در آن ها شرکت می کنند، تغییر می کند.

۳. لباس قشقایی

عشایر استان فارس، با اخلاق، فرهنگ و آداب و رسومشان خودشان را در این کشور زبانزد کرده اند. لباس آنان نیز آیینه ای از این فرهنگ است.

لباس های زیبای ایل قشقایی با رنگ های متنوع و سوزن دوزی های ظریف کار دستشان، از زیباترین نامزدهای عنوان بهترین «لباس محلی ایران» است.

لباس زنانه قشقایی

زنان عشایر قشقایی در فصل ها و مناسبت های مختلف، از لباس های متفاوتی برای تکمیل پوشش خود استفاده می کنند.

• کینگ: کینگ نوعی پیراهن بلند یقه بسته است. این لباس از کمر تا پایین خود یک چاک دارد.
• تورکی تومبان: تورکی تومبان دامنی پرچین است تا بتواند بدن زنان را در برابر باد نیز پوشش دهد.
• چارقد: چارقد نوعی روسری با تزئینات مهره و ملیله برای پوشاندن موهای زنان عشایر است.
• یاغلوق: یاغلوق دستمالی حریر یا ابریشمی است که در فصل سرد برای محافظت از پیشانی خود در برابر باد، به سر می بندند.
• آرخالیق: آرخالیق نوعی ردا است که زنان را در فصل های سرد سال گرم نگه می دارد.

لباس مردانه قشقایی

پوشش مردان قشقایی مانند لباس اقوام دیگر ساده اما زیبا است. این مردان زحمتکش با لباس های زیبای خود مانند یک سند زنده برای فرهنگ غنی مردمان ایران زمین هستند. پوشش آنان را لباس های مختلفی تکمیل می کنند که در ادامه معرفی می کنیم.

پیراهن

پیراهن بلند مردان قشقایی اولین چیزی است که در پوشش آن ها به چشم می خورد. این پیراهن بسته به شرایط می تواند ساده و همچنین طرح دار باشد.

• دستار: آن ها لباس خود را با یک پارچه به نام دستار در کمر خود سفت می کنند.
• شلوار: مردان قشقایی زیر پیراهن های بلند خود شلوارهای تیره ای را می پوشند.
• کلاه: در لباس اقوام ایران، کلاه جایگاه مهمی دارد. مردان قشقایی نیز از این قضیه مستثنی نیستند. آن ها کلاه هایی نمدی دو گوشه را روی سر خود برای محافظت از برابر نور مستقیم خورشید می گذارند. این کلاه علاوه بر زیبایی که دارد وقار خاصی به آنان می دهد.  
• آرخالیق: مردان ترکمن در فصل سرد از ردایی بلند به اسم آرخالیق که در دو طرف چاک دارد، استفاده می کنند.
• چوقا: چوقا یکی از لباس هایی است که اصالت قوم قشقایی را منعکس می کند. مردان ایل چوقا این قبای کرم رنگ را در مناسبت های مختلف مانند جشن، شکار و جنگ روی لباس های خود می پوشند.

لباس مردم در شهرهای شمالی ایران

در شمال کشور به ویژه شهرها و روستاهای هم مرز با دریای خزر و دیگر مرزهای شمالی، اقوامی چون گیلکی ها، تالشی ها، مردمان مازنی و غیره سکونت دارند. ما در این فرصت به پوشش اقوام گیلکی، مازنی و ترکمن پرداخته ایم.

۱. لباس گیلکی

یکی دیگر از زیباترین مدل های مختلف لباس محلی ایران، به شادابی و زیبایی خطه مردمان آن است. از رشت تا انزلی، گیلک های مهربان و مهمان نواز زندگی می کنند که فرهنگ و آداب و رسوم جذابشان، افراد را از سرتاسر کشور به خود جذب می کند. پوشش مردم این ناحیه نیز برگرفته از تاریخ و طبیعت سرسبزشان است.

استان گیلان از شهرهای دیدنی متعددی تشکیل شده است که هرکدام در فرهنگ و نوع پوشش، باهم تفاوت هایی جزئی دارند. لباس مردان این شهرها در سه بخش شرق، غرب و مرکز این استان با یکدیگر شباهت هایی دارند.

لباس بخش شرقی به قاسم آبادی، بخش غربی به تالشی و بخش مرکزی به رسوخی شهرت دارند. چیزی که ما آن را به عنوان لباس گیلانی می شناسیم، در واقع لباس قاسم آبادی است. این لباس مهم ترین قسمت رقص گیلکی است.

لباس زنانه گیلکی

حتما لباس های زیبا و رنگارنگ زنان گیلکی را در سفرهای خود به استان گیلان دیده اید که نقش و نگارهایی مانند انواع لباس هندی دارند. این لباس ها با رنگ ها و تزئینات شاد خود، طراوت و شادابی شمال کشورمان را منعکس می کنند.

در گیلان نوع لباس پوشیدن زنان، درباره وضعیت تاهل آن ها اطلاعاتی می دهد. در زیر به تعدادی از مواردی که در لباس های افراد متاهل و مجرد متفاوت است، اشاره کرده ایم:

• نوع گره زدن روسری
• تعداد نوارهای دامن
• فاصله نوارهای دامن
• جلو بسته یا جلو باز بودن پیراهن

پوشش زنان این خطه از بخش های مختلفی مانند دامن، پیراهن، مندیل و غیره تشکیل شده است. در ادامه هر یک را بیشتر می شناسیم.

• دامن: زیباترین بخش لباس محلی زنان این منطقه، دامن رنگارنگ آن بوده که با نوارهای رنگی شاد تزئین شده است. تمام این دامن ها سه نوار رنگی در قسمت پایینی خود دارند. معمولا مسن ترها دامن خود را با همین تعداد نوار می پوشند و جوان ترها نوارهای بیشتری را به دامنشان اضافه می کنند.
• پیراهن: زنان به عنوان اصلی ترین بخش پوشش خود، پیراهن های ساتنی را در رنگ های مختلف می پوشند. این پیراهن را برای افراد مجرد و به صورت جلو بسته می دوزند و برای افراد متاهل، آن را به اندازه ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر برش می دهند.
• جلیقه: افراد روی پیراهن هایشان، برای تکمیل پوشش خود جلیقه ای مشکی و جلوباز می پوشند. این جلیقه ها را با سکه و نوار تزئین می کنند.
• مندیل: مندیل در واقع نوعی روسری زیرین است. مندیل را با سکه تزئین می کنند که موقع انداختن آن روی سر، سکه  در قسمت پیشانی قرار بگیرد.
• لچک: زنان این منطقه پوشش سر خود را با یک روسری دستبافت توری که به عنوان لچک می گویند، تکمیل می کنند.
• چادر شب: چادر شب پارچه ای زیبا و با قدمتی طولانی است که از گذشته زنان گیلانی از آن به عنوان کمرپیچ استفاده می کردند.
• الجاقبا: الجاقبا یک لباس محلی ایران و نوعی پوشش مخملی است که زنان آن را در کوهستان های شرقی و قاسم آباد می پوشند.
• شلیته: شلیته یا کوتاه تومان نوعی دامن است. این دامن ها دو نوع کوتاه و بلند دارند. نوع کوتاه آن پرچین است و به گرد تومان نیز شهرت دارد. به نوع بلند آن نیز دامن یا دراز تومان می گویند. این واژه ها بیشتر در شرق و مرکز گیلان کاربرد دارند و اهالی غرب استان به این پوشش شلار می گویند.

لباس مردانه گیلکی

مردان گیلک مانند لباس دیگر اقوام ایرانی، پوششی ساده تر نسبت به زنان خود دارند. اما این پوشش در عین سادگی بسیار شکیل و زیبا است. این لباس از بخش های مختلفی تشکیل شده است که در زیر با هرکدام آشنایی بیشتری پیدا می کنیم.

• چوخا: چوخا کتی پشمی است که مردان گیلکی روی لباس های خود می پوشند.
• پیراهن: یک پیراهن نخی با رنگی روشن بخش اصلی پوشش آن ها است.
• شلوار: عموما در این ناحیه مردان شلوارهایی گشاد با رنگ تیره می پوشند.
• جلیقه: مردان روی پیراهن خود جلیقه ای می پوشند که بسته به فصل جنس و ضخامت آن تغییر می کند.
• کلاه: مردان گیلکی بسته به فصل و مناسبت ها کلاه های مختلفی برای پوشیدن دارند. کلاه ترک دار تالشی، کلاه نمدی و پوستین کلاه نمونه هایی از آن ها هستند.
• چموش: چموش نوعی کفش گیلانی است. این افراد به اسب یا قاطر سرکش خود چوموش می گویند. به همین دلیل نام کفشی را که برای راه رفتن در مناطق صعب العبور استفاده می کنند، این طور انتخاب کرده بودند.

۲. لباس مازنی

لباس مردم خونگرم و مهمان نواز مازندران نیز مانند استان همسایه شان، چشم نوازترین و زیباترین لباس محلی ایران است. لباس مازنی، پوشش طیف گسترده ای مردم را از شهرهای آمل، بابل، نوشهر، چالوس، رامسر تا کلاردشت و مرزن آباد در بر می گیرد.

پوشش زنان و مردان مازنی با گیلکی، در عین تفاوت شباهت هایی نیز دارد. در ادامه آیتم های متفاوت در پوشش مازنی را نسبت به گیلکی به شما معرفی می کنیم.

لباس زنانه مازنی

لباس های گلدار و زیبای زنان مازندران، می توانند هر بیننده ای را به وجد بیاورند. این لباس ها به قدری زیبا و ارزشمند هستند که بخشی از میراث ملی ایران به شمار می آیند. پوشش این افراد از بخش های متنوعی تشکیل شده است که آن ها را در زیر آورده ایم.

• شلیته: زنان مازنی دامن های بلند و پرچین نمی پوشند. معمولا دامن های آنان کوتاه و پرچین است که به آن شلیته می گویند.
• تمبان: زنان شلوار تیره ای را زیر دامن های خود می پوشند که به آن تمبان می گویند.
• نیم ساق: نیم ساق نوعی شلوار است. این شلوار مخملی و تنگ است و آن را به رنگ های سبز، سفید و قرمز می دوزند.
• جومه: جومه نوعی پیراهن بلند بوده که تا زیر زانو است.
• چادرشو: چادرشو نوعی پارچه مربعی شکل است که زنان مازنی به دور کمر خود می بندند. از این پارچه برای پوشاندن چهره عروس نیز در عروسی ها استفاده می کنند.
• چارقد: چارقد نوعی روسری گلدار با رنگ های شاد است.
• مندل: مندل نوعی سربند است که آن را قبلا در بخش لباس محلی زنانه گیلکی معرفی کردیم.
• سراقوچ: سراقوچ نوعی کلاه است که برای نگهداری موهای بافته زنان کاربرد دارد.

لباس مردانه مازنی

مردان مازنی یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین پوشش ها را در میان ایرانیان دارند. لباس های آنان با آیتم های مختلفی تکمیل می شود که هرکدام را جداگانه شرح می دهیم.

• جومه: جومه در بین انواع لباس محلی ایران، شکلی از پیراهن و اصلی ترین بخش پوشش مردان مازنی است.
• لباده: لباده نوعی قبای بلند است که آن را با شال روی کمر خود سفت می کنند.
• کلاه: در پوشش مردان مازنی نیز مانند لباس اقوام دیگر، کلاه نقش مهمی دارد. آن ها انواع مختلفی دارند که هر یک را با توجه به جنسشان برای کار خاصی مورد استفاده قرار می دهند.

به عنوان مثال از کلاه نمدی برای زمستان و از پوستین کلاه که از پوست بره به دست می آید، برای چوپانی استفاده می کنند. در هنگام خواب نیز نوعی کلاه ساده و کاسه ای شکل را با عنوان شب کلاه استفاده می کنند.

• شولا: شولا نوعی لباس پشمی بلند است.
• بوشلوق: بوشلوق نوعی پیراهن است که آستین های آن نمدی است.
• پستک: پستک نوعی پیراهن نمدی است که قدی کوتاه تر از شولا و بوشلوق کوتاه تر دارد.
• جرب: جرب نوعی جوراب بلند است.
• پاپوش: مردان مازنی از انواع مختلفی از پاپوش استفاده می کنند. کوش و شیخی کوش و چاروق تعدادی از قدیمی ترین آن ها هستند.

۳. لباس ترکمن

ترکمن های خونگرم ایرانی در استان گلستان و بخش هایی از خراسان زندگی می کنند. زنان ترکمن از زحمتکش ترین بانوان این کشور هستند، زیرا بسیاری از آنان برای بافتن پارچه های ابریشمی زیبا و رنگارنگ خود، کرم ابریشم پرورش می دهند.

هنر دستان قوم ترکمن باعث شده است تا پوشش آنان لایق قرار گرفتن در لیست نامزدهای زیباترین لباس محلی ایران باشد. در ادامه شما را با این لباس های لطیف از جنس کتان، پنبه و ابریشم، بیشتر آشنا می کنیم.

لباس زنانه ترکمن

لباس های زنان ترکمن محدود به یک یا دو مدل نیست. آن ها با توجه به حضور در مکان و مراسم مختلف، لباس های گوناگونی می پوشند که همین موضوع دلیل تنوع پوششان است.

• قیرمیز کوینک: پیراهن های قرمز تمشکی ابریشمی زنان ترکمن، اصلی ترین بخشش پوشش آنان است. این لباس به دلیل رنگ خود به قیرمیز کوینک شهرت پیدا کرده است. این پیراهن آستین های بلندی دارد که می توانید روی سرآستین های آن و روی یقه لباس، تزئیناتی از جنس سوزن دوزی را ببینید.
• چابیت: چابیت بالاپوش ابریشمی یا مخملی قیرمیز کوینک است.
• قوشاق: زنان ترکمن فعالیت بالایی دارند. به همین دلیل هنگام کار از کمربندی به نام قوشاق استفاده می کنند تا قد پیراهنشان را کوتاه کنند. تازه عروس ها از قوشاق سبز برای جلوگیری از چشم زخم استفاده می کنند.
• بالاق: بالاق شلوار گشاد مردم ترکمن با دمپای تنگ است. این شلوارها تزئیناتی از جنس سوزن دوزی دارند.
• بوروک: بوروک کلاه گرد و صافی است که دختران برای پوشاندن سر خود از آن استفاده می کردند.
• توپبی: توپبی نوعی کلاه به شکل مخروط ناقص است که تازه عروس ها بعد از ازدواج به نشانه شادی سر می کنند.
• چارقد: چارقد روسری بلند ترکمنی است.
• چاشو: چاشو نوعی روسری مربعی و ابریشمی نازک است که از آن به عنوان چادر استفاده می کنند.

لباس مردانه ترکمن

لباس مردان ترکمن به طور کلی با لباس اقوام دیگر برای مردان متفاوت است. این لباس که بخش هایی از آن را با پارچه ابریشمی دستبافت می دوزند، سرشار از رنگ های شاداب و زنده است.

• دون: لباس دون ردای اصیل و بلند مردان ترکمن است که با رنگ ابریشم های قرمز خود جلوه ای چشم نواز به پوشش آنان می دهد.
• کوینک: پیراهنی ساده با آستین های بلند است.
• بالاق: بالاق شلوار مردان ترکمنی است. این شلوار گشاد است و برش های ساده ای دارد. رنگ بالاق افراد مسن سفید و برای مردان جوان سبز رنگ است.
• کلاه: لباس محلی زنانه ترکمنی با زیورآلات و تزئیناتش می درخشد و پوشش مرد ترکمن با کلاه های اصیل آن. مردان این خطه از کلاه های مختلفی استفاده می کنند که معروف ترین آن تلپک است. کمتر کسی است که در بین لباس محلی مردان ترکمن، این کلاه را که از جنس پوست گوسفند است، فراموش کند.
• ایدیک: ایدیک چکمه های بلند و چرمی مخصوص ترکمن ها است که در هنگام سوارکاری از آن استفاده می کنند.

سخن نهایی

در ایران اقوام مختلفی زندگی می کنند که هرکدام صاحب یکی از زیباترین انواع لباس محلی ایران هستند. آنان در هرکجایی از کشورمان که باشند با لباس محلی زنانه و مردانه خود، امضایی بر فرهنگ غنی خود می زنند.

لباس اقوام ایرانی تنها یک پوشش نیست، بلکه برگرفته از فرهنگ و تاریخ بلند بالای آنان است. با شناخت پوشش قوم های مختلف از سرتاسر کشور، قدمی برای آشنایی با فرهنگ خود بر می داریم.

سوالات متداول